ทำไมหน้าที่ดูอ่อนเยาว์ถึงสำคัญ:
ใบหน้าที่ดูอ่อนเยาว์ไม่ได้สะท้อนเพียงแค่ความสวยงามภายนอกเท่านั้น แต่ยังมีผลต่อจิตใจและอารมณ์อย่างลึกซึ้ง ใบหน้าที่สดใสมักเป็นสัญลักษณ์ของความมั่นใจและความมีชีวิตชีวา ซึ่งสร้างความประทับใจที่ดีให้กับผู้คนรอบข้าง
เมื่อใบหน้าเริ่มแสดงสัญญาณของความชรา อาจส่งผลให้รู้สึกไม่มั่นใจ วิตกกังวล และอาจกระทบต่อความสัมพันธ์ทางสังคม การทำความเข้าใจเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของใบหน้า และการรักษาที่ถูกต้องจึงเป็นสิ่งสำคัญในการฟื้นฟูความอ่อนเยาว์และความสมดุล ซึ่งจะส่งผลดีทั้งต่อร่างกายและจิตใจของเรา
มาทำความเข้าใจเริ่มจากโครงสร้างภายในสุดของใบหน้า นั่นคือกระดูกกันค่ะ
I. บทนำ:
บทความนี้นำเสนอการศึกษาเกี่ยวกับกระบวนการเสื่อมสภาพของใบหน้าตามอายุจากมุมมองภายในสุด นั่นคือ กระดูกใบหน้า “จากมุมมองภายในสู่ภายนอก” โดยอธิบายถึงการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในแต่ละชั้นของโครงสร้างใบหน้า เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงจากอายุเหล่านี้เริ่มต้นจากกระดูก ไขมัน กล้ามเนื้อ ไปจนถึงผิวหนัง ซึ่งมีผลกระทบต่อรูปทรงของใบหน้าเมื่อเปรียบเทียบกับอายุในวัยเยาว์ของแต่ละคน
การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวเกิดขึ้นในหลายด้าน เช่น การยุบตัวของกระดูก การลดลงของไขมันใบหน้า การเปลี่ยนแปลงของกล้ามเนื้อและถุงหุ้มกล้ามเนื้อ รวมถึงการเสื่อมสภาพของผิวหนัง ซึ่งส่งผลให้เกิดริ้วรอย ความหย่อนคล้อย และการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างใบหน้าอย่างชัดเจน เราจะมาลงรายละเอียดกันทีละด้านค่ะ
นอกจากนี้ ยังมีการวิเคราะห์เฉพาะเจาะจงในแต่ละส่วนของใบหน้า แบ่งเป็นส่วนบน ส่วนกลาง และส่วนล่าง แพทย์จะใช้อัตราส่วนนี้ในการประเมินและวางแผนการรักษาอย่างเหมาะสม โดยเฉพาะการรักษาความสมดุลของใบหน้าให้กลับมาเหมือนเดิมหรือคล้ายสัดส่วนเดิม เพื่อให้ดูอ่อนเยาว์ขึ้น
การทำความเข้าใจเกี่ยวกับสัดส่วนทางกายวิภาคที่เกิดขึ้นในแต่ละชั้นของใบหน้ามีความสำคัญอย่างยิ่งในการวางแผนการรักษาที่ตรงกับปัญหาที่มีค่ะ
II. ความชราของใบหน้า คืออะไร:
กระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงของโครงกระดูกใบหน้า เนื้อเยื่ออ่อน และผิวหนัง สัญญาณของความชราของใบหน้ามักจะปรากฏในรูปแบบของริ้วรอยเหี่ยวย่น ผิวคล้ำ และการกระจายตัวของเนื้อเยื่ออ่อนที่ไม่สมดุล การเปลี่ยนแปลงนี้มีความสำคัญเพราะอาจส่งผลกระทบต่อจิตใจ อารมณ์ และสังคม ใบหน้าที่ดูอ่อนเยาว์มักจะสื่อถึงความรู้สึกเชิงบวก จึงทำให้ใบหน้าที่เปลี่ยนแปลงไป สร้างความเครียด กดดันให้กับผู้คนได้ค่ะ
การเปลี่ยนแปลงของใบหน้าตามอายุเป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและเกี่ยวพันกัน การเข้าใจในสาเหตุและผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้จะช่วยให้แพทย์สามารถวางแผนการรักษาที่เหมาะสมและคืนความสมดุลให้กับใบหน้าได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลลัพธ์ที่ดูเป็นธรรมชาติและสวยงามมากยิ่งขึ้นค่ะ
III. การเปลี่ยนแปลงในแต่ละชั้นของโครงสร้างใบหน้า:
1. โครงกระดูกใบหน้า:
โดยทั่วไป โครงกระดูกใบหน้าจะขยายตัวอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต แต่ในบางพื้นที่กลับเกิดการดูดซึมกระดูก (bone resorption) ซึ่งมีผลต่อรูปลักษณ์ของใบหน้า เนื่องจากเป็นโครงสร้างที่รองรับเนื้อเยื่ออ่อน การเปลี่ยนแปลงนี้ส่งผลให้เนื้อเยื่ออ่อนเลื่อนลงมา ทำให้เกิดริ้วรอยเหี่ยวย่นและความไม่สมดุลของใบหน้า
การดูดซึมกระดูกในบริเวณเหล่านี้เกิดขึ้นอย่างมีแบบแผนและสามารถคาดเดาได้ ในผู้ที่มีโครงสร้างกระดูกอ่อนแอตั้งแต่กำเนิด อาจทำให้ใบหน้าแก่ก่อนวัย โดยเฉพาะบริเวณที่เกิดการดูดซึมกระดูกส่วนบน (upper face) เช่น หน้าผาก (forehead) และขอบตา (orbital rim)
บริเวณที่เกิดการดูดซึมกระดูกในส่วนกลางใบหน้า (midface) คือ ขากรรไกรบน (maxilla) รวมถึงบริเวณรอบจมูก (pyriform region) ขอบตา (orbital rim) และบริเวณใต้คาง (prej-owl area of the mandible)
บริเวณที่เกิดการดูดซึมกระดูกในส่วนล่าง (lower face) ได้แก่ ขากรรไกรล่าง (mandible)
2. เนื้อเยื่อไขมัน:
เนื้อเยื่อไขมันแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ เนื้อเยื่อไขมันผิวเผิน (superficial) และเนื้อเยื่อไขมันลึก (deep) ซึ่งเนื้อเยื่อไขมันผิวเผินมักเกิดการโยกย้าย (repositioning) เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของโครงกระดูก
ส่วนเนื้อเยื่อไขมันลึกมักเกิดการฝ่อ (atrophy) ซึ่งส่งผลต่อรูปลักษณ์ของใบหน้า เช่น ร่องแก้ม (nasolabial folds) ใต้ตาคล้ำ (tear trough) และความหย่อนคล้อยใต้คาง (jowls)
3. กล้ามเนื้อ:
กล้ามเนื้อใบหน้ามีบทบาทสำคัญในการแสดงออกทางสีหน้า การหดตัวของกล้ามเนื้อซ้ำ ๆ ส่งผลให้เกิดริ้วรอยแบบไดนามิก (dynamic wrinkles) เมื่ออายุมากขึ้น กล้ามเนื้อจะฝ่อลีบลง แต่แรงดึงของกล้ามเนื้อจะมากขึ้น ทำให้เกิดริ้วรอยเหี่ยวย่นที่ชัดเจนยิ่งขึ้น และสูญเสียปริมาตรไปตามเวลา
4. ผิวหนัง:
ผิวหนังเกิดการเปลี่ยนแปลงจากทั้งปัจจัยภายในและภายนอก ปัจจัยภายในคือการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นตามอายุ เช่น ผิวบางลง เสื่อมสภาพ และสูญเสียความยืดหยุ่น
ส่วนปัจจัยภายนอก ได้แก่ แสงแดด (photoaging) และบุหรี่ ซึ่งเป็นสาเหตุให้เส้นใยคอลลาเจนและอีลาสตินเสื่อมสภาพ ทำให้ผิวหนังขาดความยืดหยุ่น แสงแดดและมลภาวะยังเป็นปัจจัยที่กระตุ้นให้เกิดริ้วรอยเหี่ยวย่น และจุดด่างดำบนผิวหนังอีกด้วย
IV. การเปลี่ยนแปลงตามส่วนของใบหน้า:
1. ส่วนบน (Upper Third):
- หน้าผากและระหว่างคิ้ว (forehead and glabellar area):
เกิดริ้วรอยเหี่ยวย่น รอยย่นแนวตั้งและแนวขวาง - ขมับ (temporal region):
เนื้อเยื่อไขมันลดลง ทำให้ขมับบุ๋ม - คิ้ว (eyebrow):
อาจตก (brow ptosis) หรือยกขึ้น (brow elevation) เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของโครงกระดูกและกล้ามเนื้อ
2. ส่วนกลาง (Middle Third):
- บริเวณรอบตา (periorbital area):
เกิดใต้ตาคล้ำ (tear trough) ถุงใต้ตา (under-eye bags) ขอบตาบนตก (upper eyelid ptosis) และขอบตาล่างตก (lower eyelid ptosis) - จมูก (nose):
ปลายจมูกตก (tip ptosis) และจมูกยาวขึ้น - กลางใบหน้า (midface):
เกิดร่องแก้ม (nasolabial folds) แก้มบุ๋ม (cheek hollowing) และความหย่อนคล้อยของแก้ม
3. ส่วนล่าง (Lower Third):
- บริเวณรอบปาก (perioral region):
ริมฝีปากบางลง เลื่อนเข้าด้านใน เกิดริ้วรอยเหี่ยวย่นรอบปาก - คาง (chin):
คางเลื่อนเข้าด้านใน ทำให้เกิดร่องใต้คาง - กราม (jawline):
กรามไม่ชัดเจน และเกิดความหย่อนคล้อยใต้คาง (jowls)
สรุปว่าการเปลี่ยนแปลงของโครงสร้างใบหน้าตามอายุเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน แพทย์ความงามจำเป็นต้องมีความรู้เกี่ยวกับสาเหตุและกระบวนการเหล่านี้ เพื่อให้สามารถให้การรักษาได้อย่างมีประสิทธิภาพ การฟื้นฟูความสมดุลของใบหน้าเป็นเป้าหมายหลักในการรักษาความชราของใบหน้า
V. การฟื้นฟูใบหน้า:
แนวทางใหม่ในการฟื้นฟูใบหน้าในส่วนของการเน้นการแก้ไขโครงสร้างกระดูก การเติมเต็มพื้นที่กระดูกที่หายไปช่วยเสริมโครงสร้างและปรับปรุงตำแหน่งของเนื้อเยื่ออ่อน การใช้สารเติมเต็มจากไฮดรอกซีอะพาไทต์ (hydroxyapatite) ในรูปของเม็ดละเอียดเป็นทางเลือกที่เหมาะสม เนื่องจากมีคุณสมบัติเข้ากันได้กับร่างกายและไม่ถูกดูดซึมง่าย
ผลลัพธ์ที่ได้จะช่วยปรับตำแหน่งของเนื้อเยื่ออ่อนและกล้ามเนื้อบนใบหน้า ทำให้ลดลักษณะของใบหน้าที่แก่ชรา เช่น ใต้ตาคล้ำ (tear-trough deformity), ร่องแก้ม (nasolabial fold), และคางหย่อนคล้อย (jowls)
การเปลี่ยนแปลงโครงกระดูกใบหน้ามีผลกระทบสำคัญต่อลักษณะที่ดูแก่ชรา การเสริมโครงสร้างกระดูกเป็นวิธีที่ช่วยฟื้นฟูใบหน้าให้ดูอ่อนเยาว์อย่างเป็นธรรมชาติ ควรคำนึงถึงลักษณะทางเพศของผู้รับการรักษา เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่เป็นธรรมชาติและเหมาะสมที่สุด
ข้อจำกัดของข้อมูลส่วนใหญ่ที่ใช้ในปัจจุบันมาจากการศึกษาแบบ cross-sectional ซึ่งอาจไม่สามารถอธิบายการเปลี่ยนแปลงที่แท้จริงของโครงสร้างกระดูกได้อย่างครบถ้วน นอกจากนี้ การวัดโครงสร้างกระดูกแบบสองมิติอาจไม่สะท้อนการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจริงในโครงสร้างกระดูกแบบสามมิติ
การแก้ไขความแก่ของเนื้อเยื่อไขมัน เนื้อเยื่ออ่อน และผิวหนัง:
จะขอนำเสนอในบทความต่อไปนะคะ
❝Wrinkles will only go where the smiles have been.❞
🖊️- Jimmy Buffet
เอกสารอ้างอิง
The Facial Aging Process From the “Inside Out”.
Swift A, Liew S, Weinkle S, Garcia JK, Silberberg MB.
Aesthet Surg J. 2021 Sep 14;41(10):1107-1119. doi: 10.1093/asj/sjaa339.
PMID: 33325497 PDF
Changes in the facial skeleton with aging: implications and clinical applications in facial rejuvenation.
Mendelson B, Wong CH.
Aesthetic Plast Surg. 2012 Aug;36(4):753-60. doi: 10.1007/s00266-012-9904-3. Epub 2012 May 12.
PMID: 22580543 PDF